รู้เขารู้เรา....ก่อนเข้าสู่ AEC (ภาษานั้นสำคัญหนักหนา ชาติอื่นเรียนภาษาเรา แต่เรากลับยังเท่าเดิม)

     นับจากนี้ไปอีก 3 ปี คือในปี พ.ศ 2558   ก็จะถึงห้วงเวลาแห่งการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจครั้งยิ่งใหญ่ของ 10 ประเทศในภูมิภาคอาเซี่ยน  เพราะจะเป็นปีที่ประเทศไทยและประเทศอื่นๆ อีก 9 ประเทศในภูมิภาคอาเซี่ยนรวมกลุ่มกันทางเศรษฐกิจเป็น ประชาคมเศรษฐกิจอาเซี่ยน (ASEAN Economic Community : AEC)  แต่ถ้าไล่ถามกันจริงๆ แล้วทุกวันนี้จะมีคนไทย เด็กไทย หรือแม้แต่ SMEs ไทยสักกี่รายที่รู้ว่า AEC คืออะไร  และการเป็นสมาชิก AEC จะถือเป็นโอกาสหรือเป็นภัยต่อ SMEs ไทยกันแน่

ผลจากการทำข้อตกลงเขตการค้าเสรีอาเซี่ยน (AFTA) ของประเทศในกลุ่ม ASEAN ทั้ง 10 โดยอาเซี่ยนจะรวมตัวเป็น ประชาคมเศรษฐกิจอาเซี่ยน (ASEAN Economic Community) หรือ เรียกย่อว่า “AEC”   ซึ่งจะก่อให้เกิดการเคลื่อนย้ายอย่างเสรีของ แรงงาน เงินทุน สินค้า และบริการ อันเป็นปัจจัยการผลิตทั้งสี่   จุดมุ่งหมายเพื่อให้อาเซี่ยนเป็นตลาดและฐานการผลิตเดียวกัน    รวมถึงการใช้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์สูงสุด

จากปี พ.ศ  2558 เป็นต้นไป การเข้าเมืองของแรงงาน(คน) เงินทุน  การค้าขายด้วยเงินสกุลต่างๆ ของอาเซี่ยนจะทำได้โดยไม่มีข้อจำกัด จะสามารถซื้อขายหุ้นข้ามชาติได้อย่างเสรีนอกจากนี้ในด้านตลาดบริการก็จะไม่จำกัดขอบเขตของการแข่งขันบริการ ซึ่งในภาพรวมจะทำให้เกิดผลดี  คือทำให้ราคาลดลง    ผู้บริโภคมีทางเลือกมากขึ้น  รวมถึงความร่วมมือในด้านการอำนวยความสะดวกทางการค้าและการลงทุน เพื่อลดอุปสรรคทางด้านการค้า การลงทุน ให้เหลือน้อยที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้   นำไปสู่การขยายการค้า การลงทุน การพัฒนามาตรฐานการครองชีพ และความกินดีอยู่ดีของประชาชนภายในประเทศสมาชิก

แม้การรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจของอาเซี่ยนเป็น AEC ภายในปี 2558 จะเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยเสริมสร้างความแข็งแกร่งทางเศรษฐกิจ และเพิ่มความสามารถในการแข่งขันของชาติอาเซี่ยนในตลาดโลกก็ตาม แต่เมื่อมองลึกลงมาเฉพาะในประเทศไทยของเรา แน่หรือว่า AEC จะส่งผลแต่เฉพาะทางบวกให้กับเศรษฐกิจและสังคมของเราเท่านั้น

เนื่องด้วยมาตรการยกเลิกภาษีศุลกากรสินค้าระหว่างกัน  จะทำให้สินค้าจากประเทศสมาชิกอาเซี่ยนสามารถเข้ามาขายแข่งกับสินค้าไทยได้เท่าๆกับที่สินค้าไทยก็สามารถเข้าไปขายแข่งกับสินค้าท้องถิ่นของประเทศเหล่านั้น ทำอย่างไรผู้ประกอบการไทยจะยังรักษาฐานลูกค้าในประเทศไม่ให้หันไปใช้สินค้าและบริการจากประเทศสมาชิกอื่นๆ  และทำอย่างไรสินค้าและบริการของผู้ประกอบการไทยรวมถึงแรงงานฝีมือของไทยจะสามารถเข้าไปครองส่วนแบ่งทางการตลาดในประเทศเหล่านั้นได้อย่างมีนัยสำคัญทางเศรษฐกิจ

คำตอบแรกที่ทุกภาคส่วนพึงระลึกถึงก็คือคนไทย ผู้ประกอบการไทยสามารถสื่อสารกับประชากรของประเทศสมาชิกอื่นได้อย่างรู้เรื่องแค่ไหน  เพราะทุกชาติต่างมีภาษาประจำชาติของตนเอง ขณะที่คนไทยยังอ่อนด้อยเรื่องการใช้ภาษาที่เป็น working language of ASEAN  อย่างเช่นภาษาอังกฤษ จนไม่สามารถใช้งานได้ดีในชีวิตการทำงานซึ่งทำให้เสียเปรียบพลเมืองอาเซี่ยนชาติอื่นในตลาดแรงงาน

นอกจากนี้คนไทยยังไม่ให้ความสำคัญกับการเรียนรู้ภาษาจีนกลางที่นับวันจะทวีบทบาทความเป็นภาษาสากลที่ใช้ในแวดวงการธุรกิจการค้า รวมถึงการไม่ใส่ใจเรียนรู้ภาษาของประเทศเพื่อนบ้าน  ถ้ายังเป็นเช่นนี้จะแข่งขันกับพลเมืองอาเซี่ยนสัญชาติอื่นๆหรือจะเข้าไปทำมาหากินแข่งในตลาด AEC ซึ่งมีพลเมืองอาเซี่ยนรวมกันถึงเกือบ 600 ล้านคนได้อย่างไร

สิ่งที่ประกอบกันเป็นศักยภาพที่อ่อนด้อยของคนไทยและผู้ประกอบการ SMEs ไทยในสถานะของความเป็นพลเมืองอาเซี่ยนนั้น มีผู้รู้หลายต่อหลายท่านอาทิ ดร.สุรินทร์  พิศสุวรรณ  เลขาธิการอาเซี่ยน  รวมถึงคณะกรรมาธิการการศึกษา วุฒิสภา และ เอกอัคราชทูติไทยประจำ สปป.ลาว ได้แสดงทรรศนะไว้ในเวทีเสวนาหัวข้อ “พลเมืองไทยในประชาคมอาเซียน ด้านความพร้อมและคุณภาพ” ว่าเป็นเพราะ ระบบการศึกษาไทยตลอดเวลาที่ผ่านมาไม่ตอบโจทก์การเป็นพลเมืองประชาคมอาเซี่ยน   เพราะหลักสูตรการศึกษาของประเทศไทยให้ความสำคัญกับการเรียนรู้เพียงเพื่อท่องจำ ไม่สามารถนำไปใช้พัฒนาประเทศได้

ทางออกคือต้องปฏิรูปการศึกษาทั้งระบบ ทุกมิติ ทุกภาคส่วน  รวมทั้งกำหนดยุทธศาสตร์เป้าหมายหลักสูตรการเรียนการสอนให้ชัดเจน        ต้องผลิตคนเพื่อตลาดอาเซี่ยน ต้องเพิ่มความสามารถในการแข่งขันของคนไทย ของเยาวชนไทยอย่างเร่งด่วนที่สุดไม่ว่าจะเป็นด้านภาษาระหว่างประเทศ       หรือความรู้ความชำนาญในวิชาชีพ โดยเฉพาะแรงงานฝีมือระดับกลาง หรือ Technician ด้านต่างๆ ที่ไทยยังผลิตป้อนเข้าตลาดแรงงานไม่ทัน

นอกจากนี้จะต้องคัดสรรบุคลากรที่จะทำหน้าที่ให้ความรู้แก่เด็กนักเรียนนักศึกษาไทย โดยต้องผลิตครูอาจารย์ที่มีคุณภาพ เนื่องจากขณะนี้ระบบและทิศทางการศึกษาของไทยพัฒนาลดลง ไม่สามารถก้าวทันสถานการณ์โลกที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วได้ โดยเฉพาะด้านเศรษฐกิจ  

ข้อสรุปผลกระทบจากการเปิด AEC ในธุรกิจ SMEs มีทั้งข้อดี คือ สินค้าของ SMEs ไทยจะสามารถขยายตลาดได้โดยเฉพาะสู่ตลาดประเทศที่สินค้าของเรามีคุณภาพดีกว่า แต่ข้อเสีย คือ ตลาดเหล่านั้นเป็นเวทีเปิดที่ชาติอื่นในประชาคมอาเซี่ยนก็เข้าไปแข่งขันได้สะดวกเช่นกัน รวมทั้งตลาดภายในประเทศไทยเองด้วย หาก SMEs ไทยไม่เร่งพัฒนาตัวเองให้มีบุคคลากรที่ใช้สามารถภาษาอังกฤษ  ภาษาจีนกลางในการดำเนินธุรกิจข้ามชาติได้อย่างคล่องแคล่ว และยังไม่เรียนรู้ภาษาของประเทศเพื่อนบ้าน ให้เข้าใจอย่างลึกซึ้ง  จนถึงระดับสามารถรู้ไปถึงค่านิยม  รสนิยม วัฒนธรรมประจำชาติ และความต้องการของประชาชนในชาติเหล่านั้นแล้วไซร้ เราก็จะหาความต้องการของลูกค้าไม่เจอ และไม่สามารถตอบสนองในสิ่งที่ลูกค้าต้องการได้  หากเป็นเช่นนี้ AEC ก็อาจกลายเป็นภัยต่อแรงงานไทย ต่อสินค้าและบริการของไทย  ต่อสภาพเศรษฐกิจไทย และท้ายสุดคือต่อสภาพสังคมไทย ดังนั้นการเร่งมือปรับตัวรองรับสถานการณ์แบบพึ่งพาตัวเองเสียก่อน อาจทันการกว่ารอการปฏิรูปทุกมิติจากภาครัฐเพียงอย่างเดียว

ที่มา : นัทธมน  ภูมิไชย

สำนักประสานด้านการต่างประเทศ

สำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อ